4 oktober 2019
Vaak krijgen we te horen dat we het beste magere zuivelproducten kunnen nemen, omdat het gezonder is en weinig vet bevat. Er wordt nu steeds meer aan getwijfeld in de wetenschap of dit wel echt zo is. Kunnen we niet beter volle zuivel consumeren?
Wat is het verschil tussen magere en volle zuivel?
Het verschil tussen mager en volle zuivel zit in het vetpercentage. Hierdoor verschilt ook het aantal calorieën tussen de producten. Bij magere zuivel is het grootste gedeelte van het vet weggehaald en bevat het dus ook minder calorieën.Bij volle zuivel is het vetgehalte wat hoger en bevat het dus ook meer calorieën dan magere zuivel. Hoeveel vet magere en volle zuivel precies mag bevatten, is vastgelegd in de wetgeving. (1)
Voedingsstoffen in zuivel
Zuivel levert je onder andere eiwit, calcium en vitamine B12. Calcium zorgt voor de botontwikkeling en vitamine B12 is nodig voor de aanmaak van rode bloedcellen en voor een goede werking van het zenuwstelsel. Zowel volle, halfvolle als magere melk bevatten vergelijkbare hoeveelheden eiwitten, vitamine B2 en B12, en mineralen zoals calcium, fosfor, kalium en jodium. (5)
Feiten op een rij over zuivel
De resultaten van onderzoeken naar volle en magere zuivel lopen uiteen. In zuivel zitten namelijk verschillende voedingsstoffen die effect kunnen hebben op de gezondheid. Wanneer een volle zuivelvariant mager wordt gemaakt, zal dit de samenstelling van de zuivel ook veranderen. Hieronder zullen we de meest voorkomende feiten opsommen en hierbij uitleg geven:
- De professor Muskiet (klinisch chemicus aan de UMCG) geeft aan dat er geen wetenschappelijk bewijs is dat het eten van verzadigd vet in bijvoorbeeld zuivelproducten het risico op hart- en vaatziekten en overgewicht vergroot. Wel bestaat er volgens hem een verband tussen vervanging van verzadigde vetten door koolhydraten. Engelse onderzoeken bevestigen dit en geven zelfs aan dat er een soort verzadigd vet in melk zit die de kans op hart- en vaatziekten juist verminderen. (6)
- Het rapport van de Frieslandcampina Instituut geeft aan dat zuivel helpt een gezond gewicht te behouden. Op korte termijn verbetert zuivel de lichaamssamenstelling, expliciet de verhouding vetmassa en vetvrije massa. Hei eiwit in zuivel bevordert de opbouw en het behoud van de spiermassa. Binnen een gevarieerde voeding word je dus niet dik van zuivel, als je je maar houdt aan de aanbeveling. (5)
- Zuivelrijke voedingen worden geassocieerd met met een lager lichaamsgewicht, minder lichaamsvet en minder vettoename. Dit kan komen door de calcium en eiwitten uit zuivel. Ze hebben waarschijnlijk effect op de energiebalans. Ze hebben namelijk invloed op de eetlust en het verzadigingsgevoel en energieverbruik.
- Magere zuivelproducten en melk kunnen bijdragen aan de preventie van hypertensie. Volle zuivelproducten en kaas geven geen verhoogd risico op hypertensie.
- Er is geen verband te zien tussen zowel volle als magere zuivel en sterfte door hart- en vaatziekten.
- Verschillende verzadigde vetzuren aanwezig in melkvet hebben geen nadelig effect op de LDL (‘slechte’)- cholesterol of op andere markers van het cardiovasculaire risicoprofiel, bijvoorbeeld het HDL (‘goede’)- cholesterol. (7)
- De gezondheidsraad concludeert dat een effect van totale zuivel op het LDL-cholesterol onwaarschijnlijk is. En er is ook geen verband gevonden tussen het gebruik van totale zuivel en het risico op coronaire hartziekten. (11)
- Het EPIC onderzoek versterken het bewijs dat zuivel een mogelijk beschermende werking heeft tegen colorectale kanker.
- De bijdrage van melk en melkproducten, maar vooral magere zuivelproducten, aan de inname van essentiële nutriënten is relatief hoog in verhouding tot hun calorie- en vetbijdrage.
- Uit onderzoek is gebleken dat een hoge inname van zuivel (ook de volvette varianten) beschermend werken op het verkrijgen van diabetes type 2 en op hart en vaatziekten en beroertes. (8) Verschillende zuivel componenten dragen hier mogelijk aan bij, namelijk eiwitten, calcium, magnesium en melk-vetzuren (7)
- De gezondheidsraad concludeert dat het aannemelijk is dat wanneer je dagelijks enkele porties zuivel consumeert, je het risico op darmkanker verkleint. (10)
Wat is de zuivel aanbeveling?
De gezondheidsraad adviseert enkele porties zuivel per dag. Ze maken hierbij geen onderscheid tussen mager, halfvol of volle zuivel. Ze vinden het namelijk lastig om uitspraken te doen over volle zuivel versus magere zuivel, omdat er maar een beperkt aantal studies zijn. (2,6)
Voor mensen tussen 19 en 50 jaar is de aanbeveling om dagelijks 2 plakken kaas (40 g) en 300-450 ml melkproducten te consumeren. (4)
In de schijf van vijf wordt wel aangeraden de magere en halfvolle zuivel varianten te kiezen. De volle varianten staan zelfs niet in de schijf van vijf, omdat deze variant volgens hen te veel verzadigd vet bevat, wat slecht zou zijn voor de gezondheid. (2,12)
Praktisch advies: Volle zuivel of magere zuivel?
Er is veel discussie in de wetenschap over volle en magere zuivel. Er zijn een te beperkt aantal studies gedaan om te zeggen of volle of magere zuivel gezonder is voor de gezondheid. De feiten hierboven genoemd geven wel aan dat er geen bewijs is dat het verzadigd vet uit zuivel zorgt voor overgewicht. Zuivel zou de lichaamssamenstelling veranderen en ook helpen het om een gezond gewicht te behouden. Uit veel studies is ook gebleken dat de inname van vetrijke zuivelproducten geassocieerd is met minder lichaamsgewicht. Aangezien er geen wetenschappelijk bewijs is dat volle zuivel ook echt daadwerkelijk slecht is voor je, adviseren wij de aanbeveling van de gezondheidsraad gewoon te volgen. Dit is voor een persoon tussen de 19 en 50 jaar dagelijks 2 plakken kaas en 300-450 ml melkproducten.
Geschreven door: Teuntje Horn en Fleur Keulen (dïetist i.o.)
Bronnen:
1. https://www.frieslandcampinainstitute.nl/zuivel/melk/wat-het-verschil-tussen-volle-en-magere-zuivel/
2. https://www.volkskrant.nl/wetenschap/vet-is-helemaal-niet-slecht~b5869b8d/
3. https://academic.oup.com/jn/article/146/1/81/4616088
4. https://www.frieslandcampinainstitute.nl/zuivel/melk/aanbeveling-melk-en-melkproducten/
5. https://www.frieslandcampinainstitute.com/app/uploads/sites/2/2016/03/Brochure-Zuivel-en-Gezondheid_Vragen-en-Antwoorden.pdf
6. http://edepot.wur.nl/318347
7. https://www.vreugdenhildairyfoods.nl/globalassets/corporate/contact/downloads-pers/brochure_melk-voedzaam-van-nature.pdf
8. https://studiedelen.mijnhva.nl/studiedelen/fbsv-2000NU3118/1819/Documents/WC%203%20Stelling%20Verzadigd%20vet%20uit%20zuivel%20wel%20of%20niet%20bij%20DM.pdf
9. http://edepot.wur.nl/422255
10. file:///C:/Users/teunt/Downloads/201524_Richtlijnen+goede+voeding+2015%20(2).pdf
11. https://www.nzo.nl/nl/nieuws/mythe-zuivel-en-cholesterol-ontkracht/
12. https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezond-eten-met-de-schijf-van-vijf/hoeveel-en-wat-kan-ik-per-dag-eten-/wat-staat-niet-in-de-schijf-van-vijf-.aspx